Risk Değerlendirmesi Yaptırmak Neden Zorunludur?
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, iş yerlerinde risk değerlendirmesi yapılmasını zorunlu kılarak çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumayı amaçlar. Makine emniyeti yönetmeliği ve 6331 iş sağlığı ve güvenliği kanunu çerçevesinde risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak zorunlu mudur?
1 .6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre;
İş sağlığı ve güvenliği, çalışma ortamlarının daha güvenli ve sağlıklı hale getirilmesini amaçlayan önemli bir konudur. Bu bağlamda, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işverenleri belirli yükümlülüklerle sorumlu tutarak çalışanların güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu yükümlülüklerden biri de risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmaktır.
Madde 10’a göre, işverenler, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdürler. Bu zorunluluk, iş yerlerinde potansiyel tehlikelerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrol edilmesi amacıyla hayati bir adımı temsil eder. Peki risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlü kişiler kimlerdir?
2. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamında Kimler Risk Değerlendirmesi Yaptırmakla Yükümlüdür
Madde 3(2) İşveren adına hareket eden, işin ve iş yerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, iş bu kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.
İş güvenliği, her sektörde ve her düzeyde çalışan için önemli bir konudur. Ancak, iş güvenliği sadece üst düzey yöneticilerin sorumluluğunda değildir. İşveren adına hareket eden vekiller ve son kullanıcılar da işin ve iş yerinin yönetiminde görev alarak, iş güvenliği risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdürler. Unutulmamalıdır ki, iş güvenliği konusundaki sorumluluk sadece patron, CEO veya genel müdürlerin omuzlarına yüklenmiş bir yük değil; aynı zamanda her bir çalışanın omuzlarında da yükselmektedir. İşte bu nedenle, işveren sıfatıyla çalışan her bireyin bu sorumluluğu taşıması hayati öneme sahiptir.
Madde 4 İşverenin Genel Yükümlülükleri
- Mesleki risklerin önlenmesi adına eğitim, organizasyon, iyileştirme, vs.
- İSG denetimi ve uygunsuzlukların giderilmesi
- Risk Değerlendirmesi yapılması veya yaptırılması
- İş yerinin risk sınıfına göre uygun yetkinlikte İş Güvenliği uzmanı bulundurması
3. Makine Emniyeti İle İlgili Mevzuat
Bu değerlendirmenin kapsamı, iş sağlığı ve güvenliği alanında genel güvenlik gereksinimlerini içerir. Ancak, özellikle makinelerin tasarımı ve imali ile ilgili temel sağlık ve güvenlik kuralları belirlenirken, işverenlerin veya iş veren vekillerinin bir risk değerlendirmesi yapmaları gereklidir.
Bu noktada, 6331 sayılı Kanun, işverenlere genel bir çerçeve sunarken, makinelerin tasarımı ve imali konusunda daha spesifik bir yönlendirmeyi 2006/42/AT Makine Emniyeti Yönetmeliği sunmaktadır.
Kanunlar farklı bakanlıklar tarafından yönetilmektedir. Makine Emniyeti’ni ilgilendiren konular farklı Bakanlıklarca yönetilen farklı kanunlarla koruma altına alınmaktadır.
7223 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun kapsamında yürürlükte olan yönetmeliklerden bazıları aşağıdadır.
Makina emniyeti yönetmeliği, makinelerin tasarımı ve imali ile ilgili temel sağlık ve güvenlik kurallarını belirlerken, üreticilere, son kullanıcılara veya yetkili temsilcilere bir risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü getirir. Bu, makinelerin potansiyel risklerini belirlemek ve bu riskleri kontrol altına almak adına önemli bir adımdır.
Yönetmeliğin 3. bölüm 9. maddesi, uygunluk varsayımı ve uyumlaştırılmış standartlar hakkında bilgi verir. “CE” uygunluk işareti taşıyan makinanın, yönetmeliğe uygun olduğu kabul edilir. Bu da demektir ki, makinelerin tasarımı ve imali sırasında belirli standartlara uygunluk gösterilmiştir.
4. Risk Değerlendirmesini Neye Göre Yapabiliriz?
Bu standartlara uygunluğun değerlendirilmesinde ise Avrupa Komisyonu’nun beyan ettiği uyumlaştırılmış standartlara bakılması önerilir. Bu standartlar, makinelerin tasarımı ve imali için spesifik gereksinimleri belirler ve bu gereksinimlere uyum gösteren makinelerin güvenli olduğunu kabul eder.
5 Risk Değerlendirmesi Yaptırılmasının Ne Gibi Avantajları olabilir?
5.1 İşçi Güvenliği ve Sağlığı Koruma:
- Makine emniyeti yönetmeliğine uygun bir risk değerlendirmesi, çalışanların güvenliğini ve sağlığını korumaya yönelik önlemleri belirlemeye olanak tanır. Bu, iş kazalarını ve yaralanmaları azaltabilir.
5.2 Hukuki Uyum Sağlama:
- Yapılan risk değerlendirmesi, ilgili yerel ve ulusal düzenlemelere uyumu sağlar. Bu, şirketin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur ve olası cezai yaptırımlardan kaçınmaya katkı sağlar.
5.3 Üretkenlik Artışı:
- Güvenli çalışma koşulları, iş kazalarının ve makinelerin beklenmeyen duruşlarının azalmasına katkıda bulunabilir. Bu da üretkenliği artırarak iş sürekliliğine olumlu etki edebilir.
5.4 Maliyet Tasarrufu:
- Güvenlik önlemleri, iş kazalarının ve yaralanmaların neden olduğu maliyetleri azaltabilir. Tedavi, iş kazası ile yaşanacak duruş sonrası üretim kaybı, tazminat ve itibar kaybı gibi unsurları içeren maliyetleri kontrol altına almak işletme için finansal avantaj sağlar.
5.5 Prestij ve Rekabet Avantajı:
- Güvenli bir çalışma ortamı, çalışan motivasyonunu ve bağlılığını artırabilir. Bu da şirketin prestij kapasitesini güçlendirir ve rekabet avantajını artırabilir.
5.6 Çevresel Sürdürülebilirlik:
- Makinelerin kullanımı, sadece işyerindeki insanları değil, aynı zamanda çevreyi de etkiler. Makine risk değerlendirmesi, çevresel etkileri belirleme ve yönetme sürecini içerir, böylece sürdürülebilir iş uygulamalarını destekler.
5.7 Çalışan Katılımı ve Bilinç:
- Makine risk değerlendirmesi süreci, çalışanların güvenlik konusunda daha bilinçli olmalarını sağlar. Katılım ve eğitim, iş güvenliği kültürünü güçlendirir.
6 Sonuç
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında risk değerlendirmesi yapmak sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda çalışan güvenliğini sağlamak, uyumlu ürün tasarımları ve imalatlarına katkıda bulunmak açısından olmazsa olmaz bir öneme sahiptir. Bu süreç, makinelerin güvenliğini sağlamak ve iş yerlerini daha güvenli hale getirmek adına hayati bir adımdır.
